Υπατία Κορνάρου©
"Με συγκινεί ο θεατής που δεν ψάχνει το κινητό του αλλά ένα μαντήλι για να σκουπίσει τα δάκρυά του"
Ηθοποιός, σκηνοθέτις, ιδρύτρια, καλλιτεχνική διευθύντρια και υπεύθυνη για την πολιτιστική διαχείριση της Αμαξοστοιχίας - Θεάτρου το Τρένο στο Ρουφ, Θεσσαλονικιά, με σπουδές υποκριτικής, χορού και τραγουδιού και πολλές ακόμη ιδιότητες που εσωκλείονται μέσα σε αυτή τη σύντομη περιγραφή, που όπως μας είπε και η ίδια θα χρειαζόταν μέρες για να τις αναλύσουμε.
Αυτή είναι η Τατιάνα Λύγαρη που εδώ και 27 χρόνια έχει αφιερώσει τη ζωή της στο τρενοθέατρο και στις ράγες του μοναδικού αυτού πολιτιστικού πολυχώρου παγκοσμίως που λειτουργεί μέσα σε μια αμαξοστοιχία με σπάνια βαγόνια μουσειακής αξίας του Orient Express.
Οι δραστηριότητες του Τρένου απλώνονται από το θεατρικό και το μουσικό βαγόνι, μέχρι την αποβάθρα, το Wagon Bar και το Wagon Restaurant. Ανάμεσα σε αυτές τις δραστηριότητες και δύο αξιοσημείωτα φεστιβάλ που μετρούν χρόνο ζωής περί τα 15 χρόνια, το Φεστιβάλ Νέων Καλλιτεχνών "Τα 12 Κουπέ” και το Φεστιβάλ Σύγχρονου Χορού Compartments Dance Project. Εργάζεται σκληρά, με πείσμα και με πάθος για το θέατρο και την τέχνη, είτε απευθύνεται σε ενήλικες είτε σε μικρότερης ηλικίας θεατές.
Έχει ζήσει μεγάλες δόξες, έχει περάσει από την Επίδαυρο, τους κλασικούς, σύγχρονους Έλληνες συγγραφείς, έχει παίξει στο θέατρο σε Ελλάδα και εξωτερικό (ορμώμενη από την Δραματική Σχολή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος), στην τηλεόραση αλλά και στον κινηματογράφο. Αν τη ρωτήσεις όμως για τι είναι πραγματικά περήφανη, αυτό θα είναι το Τρένο στο Ρουφ. Η κληρονομιά της. Εκεί έχει σκηνοθετήσει δεκάδες παραστάσεις με κατά κύριο λόγο site specific χαρακτήρα, όπως και άλλοι καλλιτέχνες που έχει ξεχωρίσει για τη δουλειά τους. Για εκείνη το ταλέντο δεν έχει φύλο και θεωρεί την ισότητα αυτονόητη, παρότι πάλεψε πολλές φορές με τα "θηρία”.
Εμείς μιλήσαμε μαζί της σε μια συνέντευξη εφ όλης της ύλης με αφορμή ακόμη ένα έργο που σύστησε φέτος στο ελληνικό κοινό (κάτι που συνηθίζει να κάνει καθώς την απασχολεί πολύ η αναζήτηση νέων συγγραφέων και το άνοιγμα νέων δρόμων). Ο λόγος για τις "Κρυμμένες” που μιλούν για το ιδιαίτερα επίκαιρο ζήτημα των έμφυλων ανισοτήτων. Στο έργο των Ισραηλινών Γιοσέφα Έβεν-Σοσάν και Ντάλια Σίμκο αναδεικνύονται οι προσωπικότητες τριών γυναικών που παρέμειναν στις παρυφές της Ιστορίας, της Μάρθας Φρόυντ, της Τζένης Μαρξ και της Ξανθίππης, στη σκιά της δόξας των διάσημων συζύγων τους, Σίγκμουντ, Καρλ και Σωκράτη. Πρωταγωνιστούν οι Εβελίνα Αραπίδη, Έλενα Βακάλη, Φανή Γέμτου, Ανδρέας Κουτσουρέλης, Βασίλης Παναγιωτίδης, Μενέλαος Χαζαράκης.
Πάμε να μάθουμε περισσότερα για την πορεία της, τη φιλοσοφία της, τα σχέδιά της, το πώς βλέπει το θέατρο και τον πολιτισμό γενικότερα, ποιο είναι το όραμά της και ο τρόπος που εργάζεται πάνω στο θέατρο για παιδιά αλλά και την εμπειρία της ως μια γυναίκα καλλιτέχνις.
Μιλάμε για την 27η χρονιά λειτουργίας της Αμαξοστοιχίας-Θεάτρου το Τρένο στο Ρουφ, το οποίο παρουσιάζει φέτος ένα πλουραλιστικό πρόγραμμα. Θα μπορούσατε ποτέ να φανταστείτε την πορεία του χώρου μέσα στα χρόνια; Υπάρχουν στιγμές που ανακαλείτε και σας έχουν συγκινήσει ιδιαίτερα;
Το Τρένο στο Ρουφ δημιουργήθηκε το 1997 από την αδιανόητη για την εποχή ιδέα να παρουσιάσω το θεατρικό έργο "Λαχτάρα για κεράσια" μέσα στον αυθεντικό χώρο που διαδραματίζεται η υπόθεση του έργου, δηλαδή σε ένα πραγματικό βαγόνι. Έτσι γεννήθηκε η πρώτη site specific παράσταση στην Ελλάδα με στόχο να διαρκέσει δύο μήνες. Δεν φανταζόμουν ποτέ ότι οι δύο μήνες θα γίνουν 27 χρόνια, το ένα βαγόνι θα γίνουν δέκα και η Αμαξοστοιχία - Θέατρο θα αποτελέσει ένα σπάνιο βιομηχανικό μνημείο του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής ιστορίας και μια παγκόσμια πρωτοπορία. Σε όλα αυτά τα χρόνια η εναλλαγή των έντονων στιγμών, θετικών και αρνητικών, συνεχίζει να είναι συνεχής και καθημερινή κι άνετα μπορεί να αποτελέσει υλικό για ένα μυθιστόρημα, μια ταινία ή ένα ντοκιμαντέρ, που θα περιλαμβάνει όχι μόνο καλλιτεχνικά αλλά και ιστορικά και κοινωνικοπολιτικά γεγονότα των τελευταίων δεκαετιών της Ελλάδας. Και για να το διασκεδάσουμε λίγο, θα σας πω τι μου ήρθε στο μυαλό τώρα που μου κάνατε αυτή την ερώτηση. "Φέρτε μου νερό να ξεδιψάσω και μια πέτρα για να ξαποστάσω, τι να θυμηθώ τι να ξεχάσω απ’ όσα πέρασα…". Το "νερό" βέβαια που μας ξεδιψάει στο θέατρο είναι πάντα το ζεστό χειροκρότημα του κοινού. Αυτό όμως που συγκινεί εμένα ακόμα πιο βαθιά είναι κι ένας μόνο θεατής που δεν ψάχνει το κινητό του για να τσεκάρει τα sms αλλά ένα μαντήλι για να σκουπίσει τα δάκρυά του απ’ την συγκίνηση γι’ αυτό που του προσφέρουμε στην παράσταση.
Το Τρένο στο Ρουφ δεν το διατηρείς αν δεν αποφασίσεις να γονατίσεις στις ράγες του, να τρέχεις με χίλια για να μην σε προσπεράσει, να αντέξεις την πρωτοτυπία του. Δεν είναι εμπορικό, δεν είναι επιχειρηματικό, δεν είναι κερδοφόρο, δεν είναι προσωποπαγές. Όλες μου οι δυνάμεις δίνονται καθημερινά στις ράγες αυτού του πολιτιστικού χώρου με μόνη πίστη και ελπίδα ότι προσφέρω σε όποιον επιθυμεί να εισπράξει μια σταγόνα πολιτισμό.
"Το Τρένο στο Ρουφ δεν το διατηρείς αν δεν αποφασίσεις να γονατίσεις στις ράγες του, να τρέχεις με χίλια για να μην σε προσπεράσει, να αντέξεις την πρωτοτυπία του. Δεν είναι εμπορικό, δεν είναι επιχειρηματικό, δεν είναι κερδοφόρο, δεν είναι προσωποπαγές. Όλες μου οι δυνάμεις δίνονται καθημερινά στις ράγες αυτού του πολιτιστικού χώρου με μόνη πίστη και ελπίδα ότι προσφέρω, σε όποιον επιθυμεί να εισπράξει, μια σταγόνα πολιτισμό".
Με ποιο όραμα ξεκινήσατε την πορεία σας στο θέατρο και με ποιο όραμα συνεχίζετε κοιτώντας το μέλλον;
Εγκατέλειψα μια προδιαγεγραμμένη δικηγορική καριέρα για να γίνω ηθοποιός και να παραμείνω ηθοποιός μέχρι τα βαθιά γεράματα. Αλλά η δημιουργία του Τρένου στο Ρουφ με οδήγησε και στα μονοπάτια της σκηνοθεσίας και της πολιτιστικής διαχείρισης και άλλαξε τη σειρά στις προτεραιότητες.
Η Αθήνα στα 90s είχε και συνεχίζει να έχει τις περισσότερες θεατρικές σκηνές απ’ όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και αριθμητικά το λιγότερο θεατρόφιλο κοινό. Δεν υπήρχε λόγος να προσθέσω μία ακόμη θεατρική σκηνή για να πρωταγωνιστώ και να παίζω τους ρόλους που ονειρεύομαι. Η πρότασή μου με τη δημιουργία της Αμαξοστοιχίας - Θεάτρου ήταν η δημιουργία ενός πρότυπου θεατρικού χώρου όπου θα προβάλλονται νέοι καλλιτέχνες, νέα θεατρικά κείμενα και θα παρουσιάζονται ποιοτικές παραστάσεις. Δεν παρέκκλινα ποτέ από αυτόν τον αρχικό στόχο αλλά στην πορεία προστέθηκαν κι άλλες πολλές πρωτοπορίες και έγιναν ανοίγματα προς κάθε μορφή τέχνης, όπως π.χ. στον σύγχρονο χορό, τα εικαστικά, πολλά είδη μουσικής, ποικίλες δράσεις για τα παιδιά αλλά και στη γαστρονομία.
Η αλήθεια είναι ότι κράτησα πολλά πράγματα σε χαμηλούς τόνους και ορισμένα κρυφά γιατί η υπερβολική έκθεση με τρομάζει. Το αποτέλεσμα είναι οι περισσότεροι να μην γνωρίζουν τη συνολική προσφορά του Τρένου στο Ρουφ, τους χιλιάδες καλλιτέχνες που δημιούργησαν στα βαγόνια του, τις πολυποίκιλες δράσεις του αλλά και το σημαντικό έργο αποκατάστασης των ιστορικών βαγονιών του. Και αντίστοιχα δεν είχε και δεν έχει την προβολή που του αξίζει ως ένα μοναδικό στον κόσμο σιδηροδρομικό και βιομηχανικό μνημείο πολιτισμού. Να γνωρίζουμε ότι υπάρχει στην Ελλάδα, να το μαθαίνουν και οι ξένοι επισκέπτες της Αθήνας. Ειδικότερα τα τελευταία χρόνια που μας επισκέπτεται η νεότερη γενιά βλέπω με μεγάλη μου έκπληξη ότι χρειάζεται να ξανασυστηθούμε, να πιάσουμε το νήμα από την αρχή. "Καλημέρα σας, είμαστε ο μοναδικός στον κόσμο πολιτιστικός πολυχώρος που δραστηριοποιείται σε δέκα ιστορικά βαγόνια στις ράγες του σιδηροδρομικού σταθμού Ρουφ, στην Αθήνα".
Με ποια κριτήρια επιλέγετε τα έργα που θα ανεβάσετε;
Το να ανοίγονται νέοι δρόμοι ήταν πάντα το ζητούμενο και ο στόχος. Όλα τα έργα που σκηνοθέτησα έως σήμερα επέλεξα να είναι είτε αναθέσεις συγγραφής ή πρωτόπαικτα στην Ελλάδα ή διασκευές ή νέες μεταφράσεις. Η προώθηση του ελληνικού λόγου, της ποίησης, νέων συγγραφέων ελλήνων και ξένων, αποτελεί πάντα κίνητρο. Το βασικότερο όμως κριτήριο είναι ένα κείμενο να αγγίζει τους προβληματισμούς και τα ενδιαφέροντα της κοινωνίας μας την εκάστοτε χρονική στιγμή. Να μην είναι απλώς ο καθρέφτης των προβλημάτων που βιώνουμε καθημερινά, αλλά να προτείνει έμμεσα λύσεις, να δείχνει το φωτεινό μονοπάτι, να εξευγενίζει, να καλλιεργεί, να μορφώνει και να ευαισθητοποιεί. Να σε οδηγεί ευχάριστα και ψυχαγωγικά να ενεργοποιήσεις τη σκέψη σου. Η αβίαστη ενεργοποίηση της σκέψης, που μπορεί με λίγη εκπαίδευση να γίνει σαν παιχνίδι για τον εγκέφαλό μας, αναπτύσσει την κρίση και καλλιεργεί την εξυπνάδα μας. Κι αυτή την άτυπη "ψυχαγωγική" εκπαίδευση μπορεί να μας την προσφέρει το καλό θέατρο.
"Η Τζένη Μαρξ έγραψε το "Κεφάλαιο” μαζί με τον Μαρξ και τον Ένγκελς, η Ξανθίππη πούλαγε χταπόδια στην αγορά για να ζήσει τον Σωκράτη και τα παιδιά τους και η Μάρθα Φρόυντ άνοιξε τον δρόμο στον Φρόυντ αποκαλύπτοντας τις κρυφές σεξουαλικές της φαντασιώσεις".
Φέτος μας συστήσατε ένα πρωτόπαικτο στην Ελλάδα έργο, τις "Κρυμμένες” της ισραηλινής συγγραφέως Γιοσέφα Έβεν-Σοσάν και της ομοεθνούς σκηνοθέτιδας και γνωστής ηθοποιού Ντάλια Σίμκο. Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο έργο τη δεδομένη χρονική στιγμή;
Το έργο έφερε πέρσι στα χέρια μου η μία εκ των δύο συγγραφέων σε μια επίσκεψή της στην Αθήνα. Οι συγγραφείς είχαν ακούσει για το Τρένο στο Ρουφ και επιθυμούσαν να παρουσιαστεί το έργο τους σε αυτόν τον πρωτότυπο χώρο. Μερικές αποφάσεις στη ζωή μας παίρνονται σε δευτερόλεπτα κι έτσι συνέβη μόλις διάβασα το κείμενο. Ένα από τα φλέγοντα θέματα δυστυχώς ακόμα και στις ανεπτυγμένες κοινωνίες όπως η δική μας παραμένει η έμφυλη ανισότητα με τα δικαιώματα των γυναικών ακόμα να αμφισβητούνται, τα στερεότυπα να διατηρούνται, οι γυναικοκτονίες να αυξάνονται και πολλά από τα ζητούμενα της ισότητας να μένουν μόνο στο γράμμα του νόμου. Και ξαφνικά εμφανίζεται ένα σύγχρονο θεατρικό έργο από μία δραματουργία άγνωστη στην Ελλάδα. Εμπνέεται από το μυθιστόρημα της Φρανσουάζ Ξενάκη "Να πάρει η οργή, πάλι ξεχάσαμε την κυρία Φρόυντ" και μιλάει για το θέμα αυτό μέσα από τις ζωές τριών διάσημων ζευγαριών της παγκόσμιας ιστορίας, του Σίγκμουντ Φρόυντ και της Μάρθας Φρόυντ, του Καρλ Μαρξ και της Τζένης Μαρξ, του Σωκράτη και της Ξανθίππης. Οι γυναίκες αυτών των ζευγαριών έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και εξέλιξη του έργου των μεγαλοφυών συζύγων τους που άλλαξαν τον ρου της ανθρωπότητας ενώ οι ίδιες παρέμειναν κρυμμένες στις παρυφές της ιστορίας.
Μαθαίνουμε στοιχεία για τις Μάρθα Φρόιντ, Τζένη Μαρξ και Ξανθίππη μέσα από το έργο που δεν γνωρίζαμε;
Στην πραγματικότητα δεν τις γνωρίζαμε καθόλου. Η ιστορία τις προσπέρασε και τις λησμόνησε. Η Τζένη Μαρξ έγραψε το Κεφάλαιο μαζί με τον Μαρξ και τον Ένγκελς, η Ξανθίππη πούλαγε χταπόδια στην αγορά για να ζήσει τον Σωκράτη και τα παιδιά τους και η Μάρθα Φρόυντ άνοιξε τον δρόμο στον Φρόυντ αποκαλύπτοντας τις κρυφές σεξουαλικές της φαντασιώσεις. Στην παράσταση, που ισορροπεί μεταξύ ιστορίας και μυθοπλασίας, μας συστήνονται στις καθημερινές στιγμές της συζυγικής ζωής τους και στη σχέση τους με τους διάσημους άντρες τους με απλότητα, χιούμορ και ευαισθησία. Παρά την απόσταση αιώνων που μας χωρίζει, υπάρχουν πολλά κοινά στοιχεία με τη σύγχρονη συζυγική ζωή. Συνειδητοποιούμε πόσο αμφίδρομη και ισόρροπη πρέπει να είναι μια σωστή συζυγική σχέση. Αναλογιζόμαστε τα βάρη που επωμίζεται η γυναίκα στον γάμο διαχρονικά και παγκόσμια αλλά και την έλλειψη αναγνώρισης της θέσης της τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Μέσα από τις εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών που ερμηνεύουν τις έξι υπαρκτές και σημαντικές αυτές προσωπικότητες ταυτιζόμαστε με στοιχεία και συμπεριφορές του χαρακτήρα τους αλλά ταυτόχρονα διατηρούμε την περιέργεια του θεατή να μάθει κάθε κρυφή και άγνωστη πτυχή της ζωής τους. Πρόκειται για ένα υπέροχο έργο που ευτύχησε με το ταλέντο υπέροχων συνεργατών στην ερμηνεία, τη μουσική, τις χορογραφίες, τα κοστούμια, τα φώτα.
Τι σας δυσκόλεψε περισσότερο κατά τη σκηνοθετική σας προσέγγιση;
Το έργο έχει μια γρήγορη κινηματογραφική γραφή. Οι σκηνές εναλλάσσονται με ταχύτητα 2-3 λεπτών η κάθε μία και ήταν πρόκληση να αφηγηθούμε τις ιστορίες των τριών ζευγαριών μέσα στη ιδιαίτερη σκηνή του Θεατρικού Βαγονιού με κινηματογραφικούς όρους. Ένα πρωτότυπο σκηνικό αντικείμενο, παγκόσμιο στερεοτυπικό σύμβολο της γυναικείας θέσης μας βοήθησε να το πετύχουμε. Όπως και η μίξη της θεατρικής πράξης με τον σύγχρονο χορό μέσα από μία χαρακτηριστική χορογραφία υποδηλώνει και υπογραμμίζει από την έναρξη της παράστασης τα ασφυκτικά αδιέξοδα, τους περιορισμούς και τα στεγανά που περιβάλλουν τη γυναικεία ύπαρξη αλλά και τη σιωπηρή αναγνώριση, κατανόηση και αλληλοϋποστήριξη που έχουμε εμείς οι γυναίκες μεταξύ μας μπροστά στο διαχρονικό πρόβλημα της έμφυλης ανισότητας.
"Ξανθίππη, Μάρθα Φρόυντ και Τζένη Μαρξ: Και οι τρεις άντεξαν, πρόσφεραν κι εμείς οι νεότεροι χρωστάμε να τις δικαιώσουμε. Και μέσα από αυτές, τα εκατομμύρια γυναικών του χθες και του σήμερα, που προσφέρουν και στηρίζουν την καθημερινότητα των δικών τους ανθρώπων χωρίς καμία απολύτως αναγνώριση και στήριξη από το οικείο περιβάλλον και τις κοινωνίες τους".
Ποια από τις τρεις αυτές γυναικείες προσωπικότητες σας κέντρισε περισσότερο το ενδιαφέρον;
Πρόκειται για τρεις σημαντικές γυναικείες μορφές που αξίζει να μπουν εξίσου και οι τρεις στο κάδρο της αιώνιας αναγνώρισης στο πλευρό των συζύγων τους. Η κάθε μία είναι ξεχωριστή και υπήρξε καταλύτης με τον δικό της μοναδικό τρόπο στην ολοκλήρωση του έργου του συζύγου της. Για την Ξανθίππη έχουμε τα λιγότερα ιστορικά στοιχεία λόγω της μεγάλης χρονικής απόστασης. Στήριζε μόνη της την επιβίωση της οικογένειάς της. Παρόλα αυτά κατηγορήθηκε ως στρίγγλα και κακιά. Η Μάρθα Φρόυντ έζησε με πολλές υποχωρήσεις και ανοχές στο αστικό περιβάλλον της εποχής της. Η Τζένη Μαρξ βίωσε ταξικά και συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα. Και οι τρεις άντεξαν, πρόσφεραν κι εμείς οι νεότεροι χρωστάμε να τις δικαιώσουμε. Και μέσα από αυτές, τα εκατομμύρια γυναικών του χθες και του σήμερα, που προσφέρουν και στηρίζουν την καθημερινότητα των δικών τους ανθρώπων χωρίς καμία απολύτως αναγνώριση και στήριξη από το οικείο περιβάλλον και τις κοινωνίες τους.
Έχετε αντιμετωπίσει ως γυναίκα καλλιτέχνις διακρίσεις λόγω του φύλου σας;
Ως ηθοποιός ήμουν από μικρή ανεξάρτητη κι έθετα πάντα τα όρια μου. Δεν πέρασε ποτέ από το μυαλό μου ότι διαφέρω ή υστερώ σε κάτι λόγω του φύλου μου κι αυτό το οφείλω στις ανώνυμες αλλά πολύ σπουδαίες γυναίκες της οικογένειάς μου. Μου εμφύσησαν την πίστη στην ψυχική δύναμη και την ικανότητα της γυναικείας φύσης. Γαλουχήθηκα με την άποψη ότι την ισότητα δεν πρέπει να την διεκδικούμε αλλά να την επιβάλουμε με τις πράξεις και τη συμπεριφορά μας. Όταν όμως δημιούργησα το Τρένο στο Ρουφ και ανέλαβα για πρώτη φορά το management του πολιτιστικού μας οργανισμού, περνώντας από όλες τις ειδικότητες στον χώρο του θεάματος, αντιμετώπισα πολλές φορές λόγω φύλου αμφισβήτηση, προκατάληψη, έλλειψη σεβασμού, έλλειψη εμπιστοσύνης και υποτιμητικές συμπεριφορές κυρίως σε θέματα που παραδοσιακά θεωρούνται ανδρικά κεκτημένα όπως π.χ. τα τεχνικά, τα κατασκευαστικά, τα φορολογικά, τα οικονομικά. Για αρκετά χρόνια στη συνέχεια δεν αντιλαμβανόμουν τη βαθύτερη αιτία αυτής της συμπεριφοράς, γιατί ένιωθα σε όλα ισότιμη. Δεν επέτρεπα στον εαυτό μου να αναγνωρίσει ότι στα μάτια πολλών ήμουν "γυναίκα" και ακόμα χειρότερα μια "θεατρίνα" που διοικεί. Χρειάστηκε τεράστια προσπάθεια και πολύς χρόνος για να πείσω τους άντρες συνεργάτες μου, ιδιαίτερα της προηγούμενης γενιάς, ότι είμαι εξίσου, ή και περισσότερο μερικές φορές, ικανή για να διευθετήσω θέματα πρακτικά, διοικητικά, οικονομικά κ.ά. Είναι ευτύχημα ότι την τελευταία δεκαετία γίνεται μεγάλη προσπάθεια στην κοινωνία μας να χτιστεί μια νέα αντίληψη και οι νεότερες γενιές γονιών να μεγαλώνουν ισότιμα τα παιδιά τους, αγόρια και κορίτσια.
"Το όραμά μου είναι να προσφέρουμε στα παιδιά ένα θέατρο "ενηλίκων", που δεν θα υποτιμάει τη νοημοσύνη τους και δεν θα τα παραπλανεί. Ένα θέατρο που όλοι μας, παραγωγοί, ηθοποιοί, συντελεστές και συνεργάτες θα προσφέρουμε τον καλύτερο εαυτό μας νιώθοντας την ευθύνη που έχουμε απέναντι στον άγραφο καμβά της παιδικής ψυχής".
Έχετε σκηνοθετήσει επιτυχημένες παραστάσεις για παιδιά στο Τρένο στο Ρουφ αλλά και στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών τις μουσικοθεατρικές υπερπαραγωγές "ο Γύρος του κόσμου σε 80 μέρες" και πέρσι τον "Ροβινσώνα Κρούσο" που συνεχίστηκε και φέτος για δεύτερη συνεχή χρονιά. Τι θεωρείτε ότι εντυπωσιάζει και κερδίζει περισσότερο τα παιδιά στις παραστάσεις σας;
Όπως ξέρετε δεν έχω δικά μου παιδιά και γι’ αυτό τον λόγο πάντα πίστευα ότι δεν ξέρω πώς να τους μιλήσω. Το 2007 άνοιξα το Τρένο στο Ρουφ στους μικρούς μας θεατές με την ίδρυση της Παιδικής μας Σκηνής και οι παραστάσεις μας είχαν προσέλευση που άγγιζε το 99%. Από την πρώτη στιγμή αναρωτήθηκα τι ήταν αυτό που ενθουσίαζε τόσο πολύ τα παιδιά και είχαμε αυτή την απίστευτη επιτυχία. Κατέληξα ότι η μαγική συνταγή είναι η αλήθεια και η ειλικρίνεια μαζί με πολύ χρώμα, μουσική, χιούμορ και υψηλό επαγγελματισμό. Τα παιδιά σχολιάζουν αυθόρμητα και με ευφυή τρόπο κατά τη διάρκεια της παράστασης. Όμως για μένα επιτυχία είναι μια σιωπηλή αίθουσα που κρατάει την ανάσα της κι ορθάνοιχτα ματάκια που εισπράττουν λαίμαργα αυτό που τους προσφέρουμε από σκηνής. Κι εδώ είναι η δική μας τεράστια ευθύνη. Τι είδους αποσκευές δίνουμε στα παιδιά μας που θα τις κουβαλάνε σε όλη την υπόλοιπη ζωή τους; Το πιο τιμητικό σχόλιο που έχω ακούσει από γονείς είναι ότι ανεβάσαμε πολύ ψηλά τον πήχη στις παιδικές παραστάσεις κι αυτό είναι το παράσημό μου.
Ποιο είναι το όραμά σας για το παιδικό θέατρο;
Να διατηρήσουμε τον πήχη ψηλά. Να προσφέρουμε στα παιδιά ένα θέατρο "ενηλίκων". Που δεν θα υποτιμάει τη νοημοσύνη τους και δεν θα τα παραπλανεί. Ένα θέατρο που όλοι μας, παραγωγοί, ηθοποιοί, συντελεστές και συνεργάτες θα προσφέρουμε τον καλύτερο εαυτό μας νιώθοντας την ευθύνη που έχουμε απέναντι στον άγραφο καμβά της παιδικής ψυχής.
Πιστεύετε ότι το θέατρο μπορεί να αποτελέσει μια ουσιαστική κοινωνική παρέμβαση;
Η Τέχνη γενικότερα και πόσο μάλλον το Θέατρο είναι για μένα όχι απλώς επιδραστικά αλλά το νερό και το ψωμί της ψυχής και του πνεύματος της ανθρώπινης ύπαρξης. Αλλά πόσοι είμαστε εμείς που το πιστεύουμε αυτό; Και δυστυχώς λιγοστεύουμε μέρα τη μέρα. Εδώ και δεκαετίες ακούω να χρησιμοποιούν όλοι τη λέξη πολιτισμός σαν γλυκιά καραμέλα σε κενούς λόγους. Ελάχιστοι σε αυτή τη χώρα, από τον απλό πολίτη μέχρι τον πιο αναγνωρισμένο σε τίτλους και ιδιότητες, πιστεύουν ότι ο πολιτισμός είναι κάτι χρήσιμο και αποδοτικό. Και συστηματικά μπερδεύουν την ψυχαγωγία με τη διασκέδαση. Επικροτούν το επιφανειακό, το φασαριόζικο, το ιλουστρασιόν. Αυτό που θα παρασύρει και βέβαια θα φέρει χρήμα. Η εποχή μας επικροτεί τη δύναμη του χρήματος, της ταχύτητας και της βίας στο όνομα της προόδου και της εξέλιξης. Και όντως εξελισσόμαστε σε ένα απάνθρωπο ανθρώπινο γένος χωρίς τις αξίες και τις αρχές που θα μας διαφοροποιήσουν στο πολύ κοντινό μέλλον από τα ομοιώματά μας. Κι εδώ παίζουμε κορώνα γράμματα την επιβίωση του ανθρώπινου γένους. Κι όμως τα θεατρικά κείμενα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα μιλούν για ειρήνη, ελευθερία, δικαιοσύνη, ισότητα, αλληλεγγύη, συνεργασία, σεβασμό στη φύση αλλά και για την καταστροφική δύναμη του χρήματος, των πολέμων και της εξουσίας. Αλλά ποιος ακούει; Είμαστε δισεκατομμύρια σε αυτόν τον πλανήτη. Ο καθένας μας αφήνει πίσω του ένα ελάχιστο αποτύπωμα. Όταν βάζω ξυπνητήρι κάθε πρωί για να βρω τη δύναμη να σηκωθώ και να συνεχίσω μιας και δουλεύω μέχρι αργά τη νύχτα, σκέφτομαι ότι αν σήμερα καταφέρω να ενεργοποιήσω τη θετική σκέψη και το αίσθημα έστω κι ενός από τους θεατές των παραστάσεών μας, αυτό θα είναι το προσωπικό μου αποτύπωμα σε αυτή τη ζωή.
Ο ελληνικός πολιτισμός, όχι μόνο ο αρχαίος αλλά και ο σύγχρονος είναι προϊόν εξαγώγιμο, θα μπορούσε μάλιστα να είναι και καλοπληρωμένο. Εκτός από τα αρχαία μας έχουμε και έναν σπουδαίο σύγχρονο πολιτισμό και ταλαντούχους καλλιτέχνες που με λιγοστά οικονομικά μέσα παράγουν ένα δυναμικό και ανταγωνιστικό προϊόν. Αλλά ποτέ δεν πιστέψαμε σε αυτό, ποτέ δεν το εμφυσήσαμε στους νέους στο σπίτι ή στο σχολείο. Άλλα είναι τα ζητούμενα, άλλοι οι προσανατολισμοί. Ακαλλιέργητοι άνθρωποι, με εξειδικευμένα πτυχία. Επιτυχία ονομάζεται το γρήγορο και χωρίς κόπο χρήμα. Ο Πολιτισμός θέλει χρόνο, θέλει ωρίμανση, θέλει έμμεσους και πολύπλευρους τρόπους για να δώσει καρπούς. Αλλά οι καρποί του είναι πολύτιμοι για να έχουμε μια συγκροτημένη, ευνομούμενη και υγιή κοινωνία. Εμείς συγχέουμε τη διασκέδαση με την ψυχαγωγία. Την παιδεία με τα πτυχία. Συνδέουμε την Τέχνη με την ανέχεια και στην καλύτερη περίπτωση με τη φιλανθρωπία. Θέλουμε Παιδεία; Θέλουμε να έχουμε Πολιτισμό; Θέλουμε καλλιεργημένους πολίτες με σκέψη και κρίση; Απ’ ό, τι φαίνεται, δεν θέλουμε. Αν το πιστεύαμε, θα θέλαμε και θα είχαμε.
Ποια είναι τα επόμενα σας σχέδια;
Μεγαλώνοντας συνειδητοποιώ το εφήμερο. Ταξιδεύοντας και γνωρίζοντας, συνειδητοποιώ την ιστορική και πολιτιστική αξία της Αμαξοστοιχίας - Θεάτρου. Για τον λόγο αυτό ένας στόχος είναι η ψηφιοποίηση του πλούσιου καλλιτεχνικού αρχείου μας. Κύριο όμως μέλημα και προτεραιότητά μου, παράλληλα με τις υπόλοιπες δράσεις μας και το 12ο Φεστιβάλ Νέων Καλλιτεχνών "Τα 12 Κουπέ" που έρχεται τον Μάιο, είναι να εργαστώ για να διασφαλίσω τη συνέχιση της προσφοράς του Τρένου στο Ρουφ στο μέλλον, σε συνθήκες λειτουργικές και βιώσιμες. Ελπίζουμε στην υλοποίηση ενός σημαντικού έργου ανάπλασης στον σταθμό Ρουφ που προγραμματίζεται και θα λύσει επιτέλους τα χρόνια πρακτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε από το 1997 και θα μας επιτρέψει να προχωρήσουμε στην πραγματοποίηση των μελλοντικών μας σχεδίων.
